FİRAVUN CAMBYSES II

• Adı : Cambyses II
• Periyot: Son Periyot
• Hanedanlık: XXVI. Hanedanlık
• Selefi: Büyük Cyrus II 
• Halefi: Bardiya
• Saltanatı: MÖ 530 – MÖ 522
• Babası: Büyük Cyrus II
• Karısı: Roxane
• Çocukları: yok?
• Ölüm Yılı: MÖ 522
• Defin Yeri: Hama, Suriye
• Mezar Numarası:?
• Mezarı Keşfeden: ?

Cambyses II, Akhamenid İmparatorluğu’nun ikinci kralıydı. Cambyses, Mısır’da kaldığı süre boyunca kutsal Apis buzağılarının öldürülmesi de dahil olmak üzere birçok fedakarlık eylemi gerçekleştiren çılgın bir kral olarak tasvir ediyor. Saltanatının sonunda Cambyses kardeşi Smerdis olduğunu iddia eden bir adam tarafından bir isyanla karşılaştı ve bu isyanı bastırmak için yolda öldü.

Cambyses, Büyük Cyrus II’nin oğlu olarak Cassandane’de doğdu. Cambyses’in aynı anneden ve aynı babadan Smerdis adında bir erkek kardeşi vardı. Babil belgelerinde Cambyses, “Babil Kralı” olarak tanımlanırken Cyrus’a “toprakların kralı” unvanı verildi. 

Babil kralı olarak Cambyses’in saltanatı, MÖ 27 Mart 538’de Babil Yeni Yılı törenine katılımıyla açıldı. Babil Yeni Yılı töreninin en önemli işlevi ilahi meşrulaştırmayı iktidar hükümdarına taşımaktı. Sonraları Babil kralı olarak istifa etti. Adı Babylon ve Sippar’ın yasal belgelerinde göründüğü için Cambyses bölgede aktif kaldı.

Massagetae’ye karşı kampanyasına başlamadan kısa bir süre önce Cyrus, Cambyses’i hem “toprakların kralı” hem de “Babil kralı” olarak adlandırdı. Cyrus MÖ 530 Aralık’ta öldüğünde Cambyses tahtı sorunsuz bir şekilde aldı. Cambyses saltanatının ilk yılları nispeten olaysızdı ancak MÖ 528 ile 526 arasında Babil’deki bir kıtlık tanrıların yeni kralı onaylamadığı yönündeki söylentilere yol açmıştı. Cambyses’in varisi olmadığı için Smerdis yerine geçti. Cambyses, küçük kardeşinin güçlü pozisyonundan korkmuş ve Behistun Yazıtı’nın belirttiği gibi onu “gizli” olarak öldürdüğü de söylenir.

MÖ 525’te Cambyses Mısır’ı işgal etti. Mısır’a giderken Cambyses ordusunu Akdeniz kıyılarında yürüdü. Sina çölünden geçerken yerel Arap şefler ordusuna tatlı su sağladılar. Cambyses ayrıca Akdeniz kıyılarında takviyeleri olan bir Fenike filosu gönderdi. Psamtik, Amiral Udjahorresnet’i (diğer adıyla Wedjahor-Resne) Fenike filosunu durdurmak için gönderdi ancak Udjahorresnet herhangi bir deniz savaşı gerçekleşmeden önce tarafları değiştirdi. Benzer bir şekilde Psamtik’e paralı askerler vermeyi vaat eden Samos Polycratos bu paralı askerleri Cambyses’e göndermeye karar verdi. Psamtik müttefiksiz kaldı.

MÖ 5 Mayıs 525 ‘de Cambyses, Nil Deltası’nın en doğu kolunun Akdeniz’e ulaştığı Pelusium şehrine ulaştı. Pers birlikleri savaşta Mısırlıları yendi ve Memphis kuşatmasına devam etti. Memphis’in düşmesinden sonra Cambyses Nil boyunca yürümeye devam etti ve MÖ 525 Ağustos’a kadar tüm Mısır, Perslilerin elindeydi. Komşu Libya kabileleri ve Libya sahili boyunca Yunan şehir devletleri gönüllü olarak Cambyses’e teslim edildi. Mısır’ı fethetmesi üzerine Cambyses kendini firavun olarak taçlandırmak için Mısır’ın başkenti Sais’e gitti. Mısır tahtının adını aldı ve babası Cyrus’un Babil’i fethetmesi üzerine yaptığı gibi Mısır törenlerine katıldı. Perslere geçen Amiral Udjahorresnet, baş doktor ve Cambyses danışmanı olarak atandı.

Cambyses, Mısır’ın ilk fethinde çok fazla sorun yaşamamış olsa da, MÖ 522’ye kadar orada kaldığı gerçeği yerel nüfustan bir miktar dirençle karşılaştığını gösteriyor. MÖ 522’de Petubastis IV, Cambyses kuralına meydan okudu. Petubastis ikametgahını muhtemelen Libya çölünün derinliklerindeki Dakhla Vahasında geçirdi. Cambyses bu isyanı bastırmak için bir ordu gönderdi ve bu ordu savaşta yenildi. Bu yenilgi daha sonra Herodot’un çalışmasından bilinen Cambyses’in kayıp ordusunun efsanesine yol açtı. Bu kaybı gidermek için Persler, Cambyses ordusunun bir kum fırtınasında kaybolduğunu iddia etti.

Çağdaş kaynaklar Cambyses’i fethettiği toprakların kültürel ve dini uygulamalarına uyum sağlayan düzenli bir kral olarak tasvir ederken, Herodotus onu basmakalıp bir deli kral olarak tasvir ediyor. Herodot, Cambyses’i firavun Amasis’in cesedini kirletmek, yakmak ve Mısır dininde bir tanrı olarak ibadet edilen yeni doğmuş bir Apis buzağıyı öldürmekle suçluyor. Ayrıca Herodot, Cambyses’in kardeşi Smerdis’in öldürülmesini ve kız kardeşleri Roxane ve Atossa ile evliliğini deliliğinin işaretleri olarak yorumlar. Bununla birlikte bu tür basmakalıp tasvirler genellikle öznel sözlü geleneklerden kaynaklanır ve şüphe ile ele alınmalıdır. Dahası Cambyses’in deliliğiyle ilgili özel iddialardan şüphe etmek için iyi nedenler var.

Cambyses’in yeni doğmuş bir Apis buzağısını öldürdüğü fikri çağdaş kanıtlarla çelişmektedir. Saqqara Serapeum’sundan gelen mezar stellerinden MÖ 524’te Cambyses saltanatı sırasında bir Apis boğasının öldüğünü çıkarabiliriz ancak bu boğa zaten yirmi yaşındaydı. Herodot’un iddia ettiği gibi kesinlikle yeni doğmuş bir buzağı değildi ve bir sonraki Apis boğa Büyük Darius döneminde olgun yaşta öldü. Ayrıca Mısır rahipliğinin Cambyses’ten nefret etmek için farklı nedenleri olabilir. Cambyses’in XXVI. Hanedanlık firavunları tarafından Mısır tapınaklarına verilen ayrıcalıkları büyük ölçüde engellediği bilinmektedir. Bu nedenle Apis boğalarını öldüren Cambyses’in hikayesi Cambyses’in itibarına daha fazla zarar vermek için icat edilmiş olabilir.

MÖ 522 Mart ayında Cambyses’in küçük kardeşi Smerdis olduğunu iddia eden bir adam İran’da bir isyan başlattı. Cambyses, Smerdis’i ‘gizlice’ öldürdüğünden çoğu insan Smerdis’in hala hayatta olduğundan sanıyordu.

İsyanı duyduktan sonra Cambyses derhal ordusunu topladı ve  tahtına geri yürümeye hazırlandı. Ordusuna gerçek Smerdis’i ‘gizlice’ yıllar önce öldürdüğünü itiraf etti ve adamın şimdi Smerdis olduğunu iddia eden aslında bir sahtekârdı.

Cambyses, Smerdis ile savaşta hiç karşılaşmamıştı. MÖ Nisan 522’de sarayına giderken öldü. Herodotus, Cambyses’in, kılıcı kınından çıktıktan sonra Ecbatana adında bir Suriye kasabasında öldüğünü söyler.Diğer yorumlar Cambyses’in intihar ettiği veya suikaste uğradığıdır.

Pasargadae’deki Zendan-e Süleyman ve Nakş-e Rustam yakınlarındaki Takht-e Rustam da dahil olmak üzere birçok yer Cambyses mezarı olarak tanımlanmıştır.

Cambyses ölümünden sonra ünü hızla kötüleşti. Persler onu çoğunlukla şerefli ölümüyle hatırladılar ki bu onlara Cambyses’in ilahi iyiliğini kaybettiğinin bir işaretiydi. Daha sonra saltanatından gelen tüm olaylar bu anlatıya uyacak şekilde yeniden yorumlandı. Buna ek olarak Herodot’un yazdığı sırada Pers yönetimine karşı gelen Mısırlılar Cambyses’in deli bir kral ve küfür edici bir anlatımı inşa etmişlerdi. Bununla birlikte çağdaş kanıtlara bakıldığında Cambyses, babasının politikalarını sürdüren düzenli bir kral gibi görünüyor.